αγώνη

Οι Βρονταδούσοι ριψοκίνδυνοι και γενναίοι έλαβαν μέρος σε όλους τους εθνικούς αγώνες και διακρίθηκαν με τις ηρωικές πράξεις τους. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παρακάτω : 
Βρονταδούσοι πολεμιστές υπήρξαν μεταξύ των υπερασπιστών της Κωνσταντινουπόλεως κατά το 1453 και θυσιάστηκαν μαζί με τον τελευταίο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Συμμετείχαν κατά την επανάσταση του Ορλώφ στη ναυμαχία του Τσεσμέ, στην αποτυχημένη προσπάθεια των Λυκούργου και Μπουρνιά για την απελευθέρωση του νησιού το 1822 και στην εκστρατεία του Φαβιέρου κατά την οποία λαφυραγώγησαν Τουρκικό ιστιοφόρο. Όταν έγινε η τρομερή σφαγή της Χίου, την άνοιξη του 1822, κατέλαβαν την κορυφή του Αίπους και απέκρουσαν για τρεις μέρες τους Τούρκους επιδρομείς, αφού διέσωσαν πολλά γυναικόπαιδα.

Σημαντικό σταθμό για την ιστορία του τόπου αποτελεί αναμφισβήτητα η απελευθέρωση της Χίου από τον Τουρκικό ζυγό το 1912. Στους αγώνες αυτούς οι Βρονταδούσοι πρόγονοί μας οδήγησαν τους ελευθερωτές πεζοναύτες στο ιστορικό έκτοτε όρος Αίπος, όπου έγιναν σκληρές μάχες, άνδρες και γυναίκες μετέφεραν πολεμοφόδια, τροφές και νερό στους μαχόμενους και οι τραυματίες μεταφέρονταν και περιθάλπονταν στο Βροντάδο. Συγκεκριμένα, ήταν η 15η Απριλίου 1566 που τα στρατεύματα του Πιαλή Πασά κατελάμβαναν το νησί μας. Η περίοδος της Τουρκοκρατίας σημαδεύτηκε από δύο ανεπιτυχείς προσπάθειες των κατοίκων για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και από την μαρτυρική σφαγή του 1822. Και οι αιώνες διαδέχονταν ο ένας τον άλλο, οι γενεές περνούσαν για να τις διαδεχθούν άλλες, έως ότου να έρθει η αγία ημέρα της ελευθερίας.

Ένα Σύνταγμα πεζικού, υπό τον Διοικητή του 7ου Συντάγματος Συνταγματάρχη Νικόλαο Δελαγραμμάτικα, που συγκροτήθηκε από ένα τάγμα του 1ου και δύο του 7ου Συντάγματος της 2ας Μεραρχίας, και μία πυροβολαρχία Κρουπ αποπλέει για τη Χίο με τα επίτακτα "Πατρίς", "Σαπφώ" και "Εριέττα", συνοδευόμενα από Μοίρα Εύδρομων του στόλου. Μετά από ναυτική επίδειξη τα πλοία συγκεντρώνονται μπροστά στο λιμάνι και ο Διοικητής της Μοίρας, πλοίαρχος Ιωάννης Δαμιανός, ζητάει την παράδοση της νήσου. Μετά την άρνηση του Τούρκου Διοικητικού να παραδώσει το νησί,  άρχισε η απόβαση των ελευθερωτών, με βάρκες στην περιοχή Κοντάρι.

Οι Τούρκοι πυροβολούσαν από την παραλία με βάρκες, αλλά μετά από βομβαρδισμό του στόλου, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους. Η αποβατική δύναμη διανυκτέρευσε στο Κοντάρι, περιμένοντας και την απόβαση της πυροβολαρχίας, που έγινε το άλλο πρωί.

Στο μεταξύ, τη νύχτα της 11ης προς 12η Νοεμβρίου η τουρκική φρουρά εγκατέλειψε την πρωτεύουσα του νησιού και αποσύρθηκε στο χωριό Καρυές, που βρίσκεται σε ένα ύψωμα πάνω από την πόλη. Έτσι οι Ελληνικές δυνάμεις κατέλαβαν την πόλη της Χίου στις 8 το πρωί. Μέχρι το βράδυ είχαν καταληφθεί οι Καρυές και οι διάφορες πεδινές περιοχές του νησιού, ενώ οι Τούρκοι είχαν αποσυρθεί σε ορεινότερες και πιο ισχυρές θέσεις. Μετά από αποτυχημένες προσπάθειες να εκπορθηθούν τα οχυρά αυτά με έφοδο τις πρώτες μέρες της ελληνικής κατοχής, η τουρκική φρουρά αποκλείσθηκε στις θέσεις της και άρχισε η πολιορκία της από όλες τις πλευρές, που κράτησε ως τις 20 Δεκεμβρίου.

Τη μέρα αυτή οι ελληνικές δυνάμεις, που είχαν στο μεταξύ ενισχυθεί με σώματα εθελοντών, ανέλαβαν επίθεση και ως το βράδυ είχαν αιχμαλωτίσει ολόκληρη την τουρκική φρουρά (1800 οπλίτες και 37 αξιωματικούς). Οι επιχειρήσεις στη Χίο στοίχισαν στον ελληνικό στρατό και στο ναυτικό 36 νεκρούς και 166 τραυματίες. Σκληρή, αλλά αληθινά θεία, υπήρξε ανάμεσα στις μάχες που ακολούθησαν εκείνη του Αίπους. Η επιχείρηση κατάληψης του Αίπους σημειώνεται την 15η Νοεμβρίου και πραγματοποιήθηκε τις νυκτερινές ώρες, ύστερα από νυκτερινή επίθεση του 2ου λόχου πεζικού υπό τον λοχαγό Δημήτριο Μαυρομιχάλη, του ουλαμού πυροβόλου υπό τον ανθυπολοχαγό Σπυρίδωνα Αθανασόπουλο και αγήματος του ένδοξου Πολεμικού μας Ναυτικού με επικεφαλής τον υποπλοίαρχο Ιωάννη Δεμέστιχα, τον ανθυποπλοίαρχο Νικόλαο Ρίτσο και τον πρώτο μαθητή της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων, δόκιμο αρχικελευστή Ιωάννη Παστρικάκη, υπό την ανωτέρα διοίκηση του λοχαγού Αριστείδου Κουβέλη.